Planete

Planeta (grčki planetes=lutalica) je nebesko tijelo znatne mase koja orbitira oko zvijezde i ne proizvodi nikakvu energiju tokom nuklearne fuzije. Sve do 1990-ih samo je devet planeta bilo poznato (sve u našem solarnom sistemu), dok ih je do augusta 2009. godine otkriveno 373, a koje su uključivale i novootkrivene planete izvan Sunčevog sistema poznate kao ekstrasolarne planete ili jednostavno “egzoplanete”.

Smatra se da planete nastaju iz kolabirajuće magline koju formira planetina zvijezda, sabijanjem gasova i prašine koji orbitiraju oko protozvijezde u gustom protostelarnom disku prije nego što se užari jezgro zvijezde i njen solarni vjetar otpuhne preostalu materiju.

Osim Zemlje (koju drevni ljudi nisu smatrali planetom), sve ostale poznate planete u Sunčevom sistemu su dobile naziv prema grčkim i rimskim mitskim božanstvima (ipak, neki neevropski jezici, poput kineskog koriste drugačije nazive). Sateliti su također dobili nazive prema božanstvima i likovima iz drevne mitologije ili prema Shakespeareovim dramama. Asteroidi su dobijali nazive, prema nahođenju onih koji su ih otkrivali, po bilo kome ili bilo čemu (ali pod uslovom da se usaglasi sa komisijom Internacionalne Astronomske Unije za nomenklaturu). Čin imenovanja planeta i njihovih karakteristika je poznat kao planetarna nomenklatura.

U planete Sunčevog sistema spadaju, zavisno od udaljenosti od Sunca, sljedeće “velike planete”:

• Merkur
• Venera
• Zemlja
• Mars
• Jupiter
• Saturn
• Uran
• Neptun

Astronomi se razmimoilaze u mišljenju kad su u pitanju male planete, kakve su asteroidi, komete i transneptunski objektii velike (prave) planete. Planete se u Sunčevom sistemu prema strukturnoj građi dijele na:

• Planete Zemljine grupe (terestrijalne ili stjenovite), koje su slične Zemlji po tome što su uglavnom sastavljene od stijena, tj.u čvrstom su agregatnom stanju. Tu spadaju: Merkur, Venera Zemlja i Mars.
• Planete Jupiterove grupe (jovijanske ili gasovite gigantske planete) koje su sastavljene uglavnom od gasova, vodonika i helija, s manjim procentima stijena i leda. Tu spadaju Jupiter, Saturn, Uran i Neptun.
• Ledene planete, koje predstavljaju treću kategoriju planeta, a koje uključuju nebeska tijela slična Plutonu i koja su sastavljena od leda. Ovdje bi se još mogla svrstati mnogobrojna neplanetarna nebeska tijela koja predstavljaju ledene mjesece vanjskih planeta Sunčevog sistema (npr. Triton).

Osam pomenutih stjenovitih i gasovitih planeta su u suštini poznate kao velike planete. Ceres je proglašen planetom prvi put kad je otkriven, ali je potom reklasificiran kao asteroid kada je otkriveno još nekoliko sličnih objekata. Mnogobrojne otkrivene transneptunske objekte koji su vrlo slični Plutonu po orbiti, veličini i sastavu po mišljenjima mnogih treba redefinisati kao male planete. Na primjer Mike Brown  s Caltecha je dao definiciju planete: bilo koje nebesko tijelo u Sunčevom sistemu koje je masivnije od ukupne mase svih ostalih nebeskih tijela u sličnoj orbiti. Prema ovoj definiciji ni Pluton ni Sedna se ne bi trebali ubrajati u planete.

Ispod su predstavljeni snimci planeta koje sam napravio u različitim vremenskim razmacima i različitom opremom.

Saturn

Snimak sa mono ccd kamerom ASI120mm-S (with LRGB filters) na C8 Schmidt-Cassegrain teleskopu i EQ6 postolju. Obrada u  Autostakkert, Registax, Lightroom i Photoshop.

Saturn:
Lokacija: Dobrinja (Sarajevo), 20.07.2016.
Oprema: SW APO 120mm/900mm refraktor, NEQ6 postolje, planetarna kamera QHY-5II, TeleVue Powermate 5x
Obrada: Registax, Photoshop

Saturn:
Lokacija: Miševići (Sarajevo), 30.05.2016.
Oprema: 10″ (250mm) Schmidt-Newton f/4, NEQ6 postolje, planetarna kamera QHY-5II, Barlow 2.5x GSO + 2x APO Meade
Tehnika: Barlow stacking
Obrada: Registax, Photoshop

Venera

Venera snimljena sa QHY 5-II kamerom, Barlow 2.5x GSO i 8″ SCT. Obrada: Registax i Photoshop.

Venera snimljena sa QHY 5-II kamerom, Barlow 2.5x GSO i APO 120mm refraktorom. Obrada: Registax i Photoshop.

Jupiter (GRS), Io i Europa (lijevo dalje) snimljeni sa QHY 5-II kamerom, Barlow 2.5x TS i SCT 200mm/2000mm teleskopom. Obrada: Registax i Photoshop.

Snimljeno sa C8 i ASI120MM-S (29.7.2020)

Jupiter jutros, 3.8.2021. u 00:50 h. 
Sl. 1. Jupiter u kadruSl. 2. Jupiter sa svojim prirodnim satelitima – Evropa i Io (desno)
Oprema: ASI120MM-S (mono), Celestron SCT 8″, Skyewatcher NEQ 6. RGB tehnika sa filterima. Obrada: Autostakkert, Registax, Photoshop.